Tortikolis, boynun bir yana doğru eğik-dönük durmasına verilen isimdir. Tortikolis, çoğunlukla doğuştan olabileceği gibi nadir de olsa sonradan kazanılmış olarak da karşımıza çıkabilir. Doğuştan gelen tortikolis en sık görülen formu olup çoğunlukla boyun kasından (sternokleidomastoid kas) kaynaklanan “konjenital musküler tortikolis” tir.

Tortikolis’in nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bebeğin anne karnındaki pozisyonu, zorlu doğumlar, enstrümantasyonlu doğum (forceps, vakum gibi) benzeri faktörler de suçlanmaktadır. Genellikle doğum sonrası çocuk hekimi muayenesi sonrasında fark edilir. Bebeğin başı bir yana doğru yatık/eğik durma eğilimindedir, düzeltilse dahi bebek hemen başını yine eski yatık pozisyonuna alır. Çoğu kez sternokleidomastoid kas içerisinde bir sertlik ve kalınlaşma ele gelir. Ultrasonda kas kalınlaşması ve bazen de içinde hematom (kan pıhtısı) gösterilebilir.

Erken dönemde fark edilen musküler tortikolisler deneyimli hekim tarafından %95-98 oranında herhangi bir sekel kalmaksızın tedavi edilebilir. Bunun için ailenin uygulayacağı aktif ve pasif bazı egzersizler aileye öğretilir. Bu süreç yaklaşık 5-7 ay kadar sürmektedir. İlk üç ay daha çok pasif egzersizler ön planda olurken daha sonra aktif bazı hareketler ile süreç devam eder.

Geç fark edilen hastalarda başın sürekli yatık ve eğik durması nedeni ile kafa kemiklerinde yamulma, yassılma, yüzde ise asimetri ortaya çıkar. Geç dönemde uygulanan egzersizlerin başarı şansı çok düşük olup, 12 aydan daha geç başvuran ya da egzersizlerden yarar görmeyen hastalarda cerrahi tedavi gerekir. Bu cerrahi tedavi oluşan asimetriyi düzeltemez, ancak, daha da derinleşmesini ve belirginleşmesini önler. Zaman içerisinde asimetri bir miktar düzelme ve gerileme gösterebilir.